Wątroba jako narząd wielozadaniowy, pełni aż do 200 funkcji w naszym organizmie. Dotyczy to m.in. produkcji żółci i udziale w procesie trawienia, przechowywania energii, gromadzenia żelaza, syntezy białek osocza krwi (również tych biorących udział w krzepnięciu krwi i reakcji zapalnych). Ponadto wątroba bierze udział w procesie detoksykacji organizmu. Czym jest jednak stłuszczenie wątroby oraz jakie postacie przyjmuje? Jak objawia się stłuszczenie wątroby oraz czy możliwe jest jej leczenie?
Czym jest stłuszczenie wątroby?
Zdrowa wątroba zawiera minimalne ilości tłuszczu. O stłuszczeniu wątroby mówimy, gdy jej zawartość tłuszczu przekracza 5% masy. U większości ludzi ze stłuszczeniem wątroby nie występują widoczne objawy, jednak niestety u 7- 30% pacjentów choroba może się pogłębiać. Wyróżniamy 3 fazy chorobowe. W pierwszej fazie wątroba jest powiększona i poddana procesowi zapalnemu. Druga faza chorobowa obejmuje przebudowę tkanek i ich włóknienie w miejscach uszkodzonych. Z kolei w ostatnim stadium następuje marskość wątroby, prowadząca do jej niewydolności.
Rodzaje stłuszczenia wątroby
Stłuszczenie wątroby dzielimy na dwie postaci. Pierwszą jest niealkoholowe stłuszczenie wątroby, które może wywołać szereg czynników. Wśród nich zaliczamy m.in.: nadwagę i otyłość, nadciśnienie tętnicze, zaburzenia lipidowe, insulinooporność, zespół metaboliczny, niedoczynność tarczycy, niedoczynność przysadki, niektóre infekcje – np. wirusowe zapalenie wątroby typu C, palenie tytoniu, a także stałe przyjmowanie leków m.in. amiodaronu (lek stosowany w zaburzeniach rytmu serca), tamoksifenu (lek stosowany w terapii raka piersi), diltiazemu (antagonista wapnia stosowany w leczeniu nadciśnienia i dusznicy bolesnej) oraz sterydów. Drugą postać stanowi alkoholowe stłuszczenie wątroby.
Jakie objawy daje niealkoholowe stłuszczenie wątroby?
We wczesnym etapie niealkoholowego stłuszczenia wątroby mogą nie pojawiać się żadne dolegliwości. Stłuszczenie może być przypadkowo wykryte podczas rutynowych badań (najczęściej w USG).
Do ogólnych symptomów stłuszczenia wątroby zaliczamy osłabienie, uczucie zmęczenia, brak apetytu, nudności i wymioty, ból w obrębie brzucha (dyskomfort lub ból w prawym górnym kwadrancie brzucha, gdzie znajduje się wątroba), powiększenie wątroby. Ponadto przy zaawansowanym stłuszczeniu wątroby mogą pojawić się objawy skórne, takie jak: żółte zabarwienie skóry i białek oczu spowodowane gromadzeniem się bilirubiny w organizmie, ciemne plamy na skórze, zwłaszcza w okolicach szyi, pach i pachwin, związane z insulinoopornością, która często występuje w stłuszczeniu wątroby, rumień dłoni, rozszerzone, czerwone naczynka krwionośne na skórze, świąd skóry (swędzenie skóry z powodu zastoju żółci), poszerzenie naczyń żylnych na brzuchu czy żółtaki – miękkie, podskórne złogi cholesterolu, często widoczne na powiekach.
Warto wiedzieć, że plamy wątrobowe, zwane również plamami starczymi lub pigmentacyjnymi, nie są bezpośrednio związane z funkcjonowaniem wątroby. Pojawiają się na skórze w wyniku nadmiernej ekspozycji na promienie UV.
Jakie objawy daje alkoholowe stłuszczenie wątroby?
Objawy alkoholowego stłuszczenia wątroby mogą być podobne do postaci niealkoholowej, jednak istnieją pewne cechy charakterystyczne, które mogą pomóc w ich rozróżnieniu, np.:
- historia nadużywania alkoholu,
- wyniszczenie i znaczna lipodystrofia, czyli utrata tkanki tłuszczowej, np. na twarzy,
- porfiria skórna późna – objawy skórne, takie jak pęcherze, nadżerki, strupy, które pojawiają się głównie w miejscach narażonych na promieniowanie UV, skóra podatna na urazy i bliznowacenie,
- przykurcz ścięgien palców dłoni (przykurcz Dupuytrena).
Do skutków zaawansowanego stłuszczenia wątroby możemy zaliczyć obrzęki kończyn, zaburzenia krzepnięcia krwi, nowotwór wątroby, wodobrzusze (gromadzenie płynu w jamie brzusznej), krążenie oboczne (żylaki przełyku, odbytu), krwawienie z żylaków przełyku, encefalopatię wątrobową (zaburzenia świadomości, dezorientacja, a nawet śpiączka, wywołane gromadzeniem się toksyn we krwi).
Jak zdiagnozować stłuszczenie wątroby?
Stłuszczenie wątroby może być zdiagnozowane podczas rutynowego badania lekarskiego. Podwyższone poziomy enzymów wątrobowych – aminotransferaz AST i ALT – powinny być traktowane jako sygnał ostrzegawczy. W celu postawienia diagnozy lekarz zleca USG wątroby w celu uzyskania obrazu jej struktury, biopsję wątroby w celu oceny stopnia zaawansowania choroby, a także FibroScan, specjalistyczne badanie ultrasonograficzne, które czasami może być stosowane jako alternatywa dla biopsji wątroby.
Jak leczyć stłuszczenie wątroby?
Pierwszym etapem leczenia jest zwykle zalecenie redukcji masy ciała poprzez zdrową dietę i regularną aktywność fizyczną oraz zaprzestanie spożywania alkoholu. Aktualnie nie istnieje lek skuteczny w leczeniu otłuszczenia wątroby. Jednak inne leki mogą być pomocne w radzeniu sobie z powiązanymi z tym schorzeniem problemami, np. leki na nadciśnienie, leki stosowane w leczeniu cukrzycy typu 2, leki wspomagające walkę z otyłością oraz leki obniżające poziom cholesterolu i trójglicerydów. Jeżeli u pacjenta rozwinie się marskość wątroby, może być konieczne umieszczenie go na liście oczekujących na przeszczep wątroby.
Witaminy o właściwościach antyoksydacyjnych, takie jak witamina C i witamina E, są korzystne w walce z chorobami wątroby. Istotne są również fosfolipidy, które są obecne we wszystkich błonach komórkowych naszego organizmu. Jednak w pierwszej kolejności należy udać się do lekarza specjalisty – gastroenterologa bądź hepatologa.
