Choroba Raynauda (łac. morbus Raynaud) to schorzenie, w którym dochodzi do napadowego skurczu tętnic w rękach, a rzadziej w stopach. Charakterystyczny atak objawia się zblednięciem palców, zaburzeniami czucia lub bólem. Przyczyny choroby obejmują urazy, uciski, zarostowe choroby naczyń oraz nadmierną aktywność receptorów adrenergicznych w naczyniach, wywołaną zimnem lub silnymi emocjami.
Czym jest objaw Raynauda?
Objaw Raynauda jest częściej spotykany u kobiet, występując u 6–20% z nich, w porównaniu do 3–12% mężczyzn. Występowanie objawu jest znacznie częstsze w regionach o chłodnym klimacie.
Po ekspozycji na niskie temperatury lub nagłym spadku temperatury otoczenia, na przykład przy wejściu do klimatyzowanego pomieszczenia, chory najpierw zauważa zblednięcie i ochłodzenie skóry jednego lub kilku palców na jednej ręce lub na obu rękach. Objaw ten może również dotyczyć stóp, ale zazwyczaj nie obejmuje kciuka. Wyraźna linia oddziela obszar skóry o normalnym zabarwieniu od obszaru dotkniętego objawem chorobowym. Następnie pojawia się zasinienie, a później skóra staje się ciepła i zaczerwieniona. Ta sekwencja zmian, zwana triadą Raynauda, może czasami pomijać fazę zasinienia, przechodząc bezpośrednio ze zblednięcia do zaczerwienienia.
Objaw Raynauda – przyczyny
Objaw Raynauda, czyli zaburzenie naczyniowe, które prowadzi do skurczu małych tętnic, zwykle w palcach rąk i nóg. może występować samodzielnie (pierwotny objaw) lub jako skutek innego schorzenia (wtórny objaw).
- Pierwotny Objaw Raynauda: Nie jest dokładnie znana przyczyna tego typu. Często występuje u młodych kobiet w wieku od 15 do 30 lat. Może być dziedziczny i nie jest związany z żadnymi innymi chorobami.
- Wtórny Objaw Raynauda: Jest bardziej poważny i związany z innymi schorzeniami, takimi jak choroby autoimmunologiczne (np. twardzina układowa, toczeń rumieniowaty układowy), choroby układu krążenia, choroby kręgosłupa szyjnego, zespół cieśni nadgarstka, choroby tarczycy czy poprzez narażenie na wibracje (np. w pracy z narzędziami wibracyjnymi) lub przyjmowanie niektórych leków.
Napadowy skurcz tętnic – objawy
Charakterystyczne objawy to epizodyczne zmiany koloru skóry palców w trzech etapach. Najpierw występuje momentalna bladość w wyniku skurczu naczyń. Następnie z powodu braku tlenu w tkankach skóra może stać się sina. Na koniec po rozkurczu naczyń krwionośnych i powrocie krwi, skóra może stać się czerwona.
Epizodycznym zmianom koloru skóry może towarzyszyć ból, drętwienie, mrowienie, uczucie zimna w dotkniętych obszarach.
Rozpoznanie Objawu Raynauda
U pacjenta zgłaszającego się do lekarza z objawem Raynauda, najpierw przeprowadza się badanie kapilaroskopowe. Pod mikroskopem ocenia się kapilary wału paznokciowego, czyli obszar na granicy skóry i płytki paznokciowej. Badanie obejmuje ocenę ilości, kształtu naczyń oraz obecności przepływu krwi. Przed badaniem konieczne jest usunięcie lakieru z paznokci oraz unikanie manikiuru przez co najmniej tydzień, aby nie usuwać skórek z paznokci.
Na podstawie wywiadu lekarskiego, obecności innych objawów (jak sztywność stawów, podwyższona temperatura ciała, bóle kręgosłupa itp.) oraz wyników badania kapilaroskopowego, lekarz może wstępnie ocenić, czy konieczna jest dalsza diagnostyka. Jeśli pojawią się niepokojące objawy lub wyniki badania są nieprawidłowe, lekarz kontynuuje diagnostykę, poszukując chorób, które mogą być przyczyną objawu Raynauda.
Leczenie Objawu Raynauda
Niestety, nie ma konkretnego sposobu leczenia objawu Raynauda. Kluczowe jest unikanie czynników wywołujących napady, mając na uwadze, że oprócz zimna, silny stres również może je prowokować. Zaleca się unikanie zawodowych i rekreacyjnych aktywności, które mogą nasilać objawy, takich jak praca w niskich temperaturach czy używanie narzędzi wywołujących wibracje.
Objawowo można stosować maści rozgrzewające oraz – w niektórych przypadkach – leki rozszerzające naczynia, w tym te używane w leczeniu nadciśnienia. W przypadku wtórnej postaci objawu Raynauda, poprawę przynosi odpowiednie leczenie choroby będącej przyczyną objawów.
Reumatolog w Katowicach
W celu rozpoznania objawu Raynauda konieczna jest wizyta u lekarza specjalisty, najlepiej reumatologa. W Centrum Medycznym Globiana w ramach Poradni Reumatologicznej usługi konsultacyjne świadczy dr n. med. Beata Dutkiewicz.
