Cukrzyca ciążowa (GDM – Gestational Diabetes Mellitus) jest rodzajem cukrzycy, która pojawia się po raz pierwszy podczas ciąży i zazwyczaj ustępuje po porodzie. Charakteryzuje się wysokim poziomem glukozy we krwi, który może wpływać na zdrowie zarówno matki, jak i dziecka.
Czym jest cukrzyca ciążowa i jakie są jej przyczyny?
Cukrzyca ciążowa wynika z upośledzonej reakcji organizmu na insulinę, hormon odpowiedzialny za regulację poziomu cukru we krwi. W czasie ciąży organizm kobiety produkuje więcej hormonów, które mogą powodować insulinooporność. Gdy trzustka nie jest w stanie wyprodukować wystarczającej ilości insuliny, poziom glukozy we krwi wzrasta.
Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) cukrzyca ciążowa to zaburzenie metabolizmu węglowodanów. Po raz pierwszy występuje lub jest diagnozowane w czasie ciąży. Jest to jedno z najczęstszych schorzeń zdrowotnych u kobiet w ciąży. W Polsce dotyka od 3 do 12% przyszłych matek.
Cukrzyca ciążowa – czynniki ryzyka
Styl życia odgrywa istotną rolę w pojawieniu się cukrzycy ciążowej. W związku z tym otyłość oraz brak regularnej aktywności fizycznej przyczyniają się do coraz częstszego występowania tej choroby u przyszłych matek. Główne czynniki ryzyka związane z cukrzycą ciążową obejmują:
- nadwagę lub otyłość,
- nadciśnienie,
- wiek matki (powyżej 35 lat),
- niewielką aktywność fizyczną,
- historię cukrzycy typu 2 w rodzinie,
- wielorództwo,
- cukrzycę ciążową w poprzednich ciążach,
- urodzenie noworodka o dużej masie urodzeniowej (ponad 4000 g) lub z wadą rozwojową.
Rozwój płodu a cukrzyca ciążowa
W przeciwieństwie do insuliny, glukoza może przenikać przez barierę łożyskową. Z tego powodu hiperglikemia u matki prowadzi do wzrostu poziomu glukozy we krwi płodu. Podwyższony poziom glukozy we krwi stymuluje produkcję insuliny, co przyspiesza rozwój płodu. Dzieci wówczas często mają dużą masę urodzeniową, przekraczającą 4 kg.
Niestety, insulina przyczynia się także do niedojrzałości płodu. Duża masa urodzeniowa (makrosomia) u niedojrzałego płodu zwiększa ryzyko powikłań położniczych. Wśród nich zaliczamy częstsze cesarskie cięcie, urazy okołoporodowe, wielowodzie, stan przedrzucawkowy i niską ocenę w skali Apgar. Znaczny niedobór insuliny i hiperglikemia u matki, które mogą wystąpić przy nieleczonej cukrzycy, mogą prowadzić do wewnątrzmacicznego obumarcia płodu lub wad wrodzonych, najczęściej dotyczących cewy nerwowej i serca.
Cukrzyca ciążowa – rozpoznanie
W celu rozpoznania cukrzycy ciążowej stosuje się doustny test tolerancji glukozy (OGTT). Test polega na pomiarze stężenia glukozy we krwi (glikemii) na czczo oraz po 1 godzinie i 2 godzinach od wypicia roztworu zawierającego 75 g glukozy. Jest on rutynowo wykonywany u kobiet w 24.–28. tygodniu ciąży. Prawidłowe stężenie glukozy w osoczu krwi żylnej po 120 minutach wynosi mniej niż 7,8 mmol/l (140 mg/dl).
Jak leczyć cukrzycę ciążową?
Leczenie cukrzycy ciążowej obejmuje kilka kluczowych aspektów. Po pierwsze przyszła mama musi wprowadzić zdrową i zrównoważoną dietę. Zaleca się spożywanie posiłków o niskim indeksie glikemicznym, bogatych w błonnik, białko i zdrowe tłuszcze. Należy unikać spożywania dużych ilości cukrów prostych i tłuszczów nasyconych.
Po drugie, warto wówczas postawić na regularną, umiarkowaną aktywność fizyczną, taką jak spacerowanie, pływanie czy joga. A co najważniejsze, kobiety z cukrzycą ciążową powinny regularnie monitorować poziom cukru we krwi, aby upewnić się, że pozostaje on w zalecanym zakresie. W niektórych przypadkach, gdy dieta i ćwiczenia nie wystarczają do kontrolowania poziomu cukru we krwi, może być konieczne podawanie insuliny.
Kobiety z cukrzycą ciążową powinny regularnie odwiedzać swojego lekarza prowadzącego w celu monitorowania stanu zdrowia swojego i dziecka oraz dostosowywania planu leczenia w razie potrzeby.
