Kortyzol jest hormonem steroidowym produkowanym przez nadnercza, które znajdują się nad nerkami. Znany także jako “hormon stresu” pełni swoją kluczową rolę w odpowiedzi organizmu na stres. Wydzielany w odpowiedzi na sygnały z podwzgórza i przysadki mózgowej, tworzy tzw. oś podwzgórze-przysadka-nadnercza (oś HPA).
Rola kortyzolu w organizmie
- Regulacja metabolizmu:
- Kortyzol wpływa na metabolizm węglowodanów, białek i tłuszczów. Zwiększa poziom glukozy we krwi przez stymulację glukoneogenezy w wątrobie.
- Wspomaga katabolizm białek w mięśniach, co dostarcza aminokwasów do produkcji glukozy.
- Zwiększa rozkład tłuszczów, uwalniając wolne kwasy tłuszczowe do krwi, wykorzystywane jako źródło energii.
- Reakcja na stres:
- Kortyzol pomaga organizmowi radzić sobie ze stresem fizycznym i psychicznym. Wzrost jego poziomu mobilizuje energię potrzebną do walki lub ucieczki.
- Zmniejsza działanie układu odpornościowego, co może chronić przed nadmierną reakcją zapalną.
- Regulacja ciśnienia krwi:
- “Hormon stresu” wpływa na równowagę wodno-elektrolitową i pomaga w utrzymaniu prawidłowego ciśnienia krwi przez regulację działania naczyń krwionośnych.
- Wpływ na układ odpornościowy:
- Kortyzol ma działanie immunosupresyjne, co oznacza, że może zmniejszać reakcje zapalne i odpowiedzi immunologiczne.
Kortyzol – negatywne skutki nadmiernego poziomu
Przewlekle podwyższony poziom kortyzolu może prowadzić do wielu problemów zdrowotnych:
- Zaburzenia metaboliczne:
- Otyłość brzuszna: nadmiar kortyzolu sprzyja odkładaniu tłuszczu w okolicy brzucha.
- Hiperglikemia: podwyższony poziom glukozy we krwi może prowadzić do cukrzycy typu 2.
- Problemy kardiologiczne:
- Nadciśnienie tętnicze: kortyzol zwiększa ciśnienie krwi.
- Choroby serca: przewlekły stres i podwyższony kortyzol mogą przyczyniać się do chorób sercowo-naczyniowych.
- Zaburzenia psychiczne:
- Depresja i lęki: długotrwały stres i wysoki poziom kortyzolu powiązano z większym ryzykiem zaburzeń nastroju.
- Problemy z pamięcią i koncentracją: kortyzol może negatywnie wpływać na funkcje poznawcze.
- Osłabienie układu odpornościowego:
- Większa podatność na infekcje: immunosupresyjne działanie kortyzolu może osłabiać odporność organizmu.
- Osteoporoza:
- “Hormon stresu” może zmniejszać gęstość mineralną kości, co zwiększa ryzyko osteoporozy.
Podsumowanie
Kortyzol jest niezbędnym hormonem, który odgrywa kluczową rolę w regulacji wielu funkcji organizmu, zwłaszcza w odpowiedzi na stres. Jednak przewlekle podwyższony poziom kortyzolu może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych. Zarządzanie stresem, zdrowa dieta, regularna aktywność fizyczna i odpowiedni sen są kluczowe dla utrzymania właściwego poziomu kortyzolu i zapobiegania jego negatywnym skutkom.
