Żylaki przełyku – przyczyny, objawy, leczenie

Co to są żylaki przełyku?

Żylaki przełyku to patologicznie poszerzone naczynia krwionośne w dolnej części przełyku. Najczęściej są wynikiem zwiększonego ciśnienia w żyle wrotnej (tzw. nadciśnienie wrotne), które prowadzi do rozwoju żylaków w wyniku przekrwienia. Stan ten jest szczególnie groźny, ponieważ pęknięcie żylaków może prowadzić do masywnego krwotoku wewnętrznego, który stanowi zagrożenie życia.

Przyczyny powstawania żylaków przełyku

Główna przyczyna powstawania żylaków przełyku to nadciśnienie wrotne, które rozwija się w wyniku różnych schorzeń wątroby, takich jak:

1. Marskość wątroby – najczęstsza przyczyna nadciśnienia wrotnego. Bliznowacenie wątroby prowadzi do blokady przepływu krwi, co zmusza ją do szukania alternatywnych dróg przez naczynia przełyku.
2. Zakrzepica żyły wrotnej – może prowadzić do zablokowania przepływu krwi i wzrostu ciśnienia w naczyniach.
3. Choroby nowotworowe wątroby – np. rak wątroby, który blokuje przepływ krwi.
4. Schistosomatoza – infekcja pasożytnicza, która może uszkadzać wątrobę i prowadzić do nadciśnienia wrotnego, szczególnie w krajach tropikalnych.
5. Zespół Budda-Chiariego – stan, w którym dochodzi do niedrożności żył wątrobowych.

Objawy żylaków przełyku

Często żylaki przełyku nie dają objawów, dopóki nie dojdzie do ich pęknięcia. W przypadku pęknięcia, najważniejsze objawy to:

1. Krwawienie z przełyku – które objawia się wymiotami krwi (tzw. krwawe wymioty) lub obecnością krwi w stolcu (melena).
2. Zawroty głowy i osłabienie – mogą wynikać z utraty krwi.
3. Bladość skóry – wynikająca z niedokrwistości z powodu utraty krwi.
4. Ból brzucha – choć nie jest to typowy objaw, może się pojawić w niektórych przypadkach.

Diagnostyka żylaków przełyku

Do rozpoznania żylaków przełyku używa się kilku metod diagnostycznych:

1. Endoskopia górnego odcinka przewodu pokarmowego – jest najważniejszym badaniem, które pozwala bezpośrednio zobaczyć żylaki i ocenić ryzyko ich pęknięcia.
2. Badania laboratoryjne – ocena czynności wątroby, poziomu hemoglobiny i liczby płytek krwi.
3. Ultrasonografia wątroby z Dopplerem – może pomóc w ocenie przepływu krwi w żyle wrotnej.
4. Tomografia komputerowa (CT) lub rezonans magnetyczny (MRI) – mogą być pomocne w ocenie struktury wątroby i obecności zmian nowotworowych.

Leczenie żylaków przełyku

Leczenie żylaków przełyku obejmuje zarówno metody zapobiegające pęknięciu żylaków, jak i te stosowane w przypadku krwawienia:

1. Profilaktyka krwawienia

• Leki beta-adrenolityczne (np. propranolol, nadolol) – zmniejszają ciśnienie w żyle wrotnej i ryzyko krwawienia.
• Endoskopowa skleroterapia lub podwiązywanie żylaków – procedury endoskopowe stosowane w celu zmniejszenia wielkości żylaków.
• Stenty wewnątrzwątrobowe (TIPS) – procedura polegająca na umieszczeniu stentu, który umożliwia przepływ krwi pomiędzy żyłą wrotną a żyłą wątrobową, co zmniejsza ciśnienie.

2. Leczenie krwawienia

• Endoskopowa tamponada krwawienia – natychmiastowe zamknięcie krwawiącego naczynia za pomocą technik endoskopowych.
• Leki wazopresyjne (np. terlipresyna) – zmniejszają przepływ krwi do wątroby, co może pomóc w zahamowaniu krwawienia.
• Transfuzja krwi – w przypadku masywnego krwotoku, aby uzupełnić utraconą krew i stabilizować pacjenta.
• TIPS lub przeszczep wątroby – w przypadkach, gdy inne metody leczenia zawodzą lub gdy krwawienie nawraca.

Profilaktyka i zalecenia dla pacjentów

Aby zminimalizować ryzyko powstawania żylaków przełyku i ich pęknięcia, ważne jest:

1. Leczenie chorób wątroby – regularne kontrole lekarskie i przestrzeganie zaleceń w przypadku marskości wątroby.
2. Unikanie alkoholu – jego spożywanie może pogłębiać uszkodzenia wątroby i zwiększać ryzyko nadciśnienia wrotnego.
3. Zdrowa dieta – z ograniczeniem tłuszczów nasyconych i soli, oraz odpowiednia kontrola masy ciała.
4. Regularne badania endoskopowe – u pacjentów z rozpoznaną chorobą wątroby, aby w porę wykryć rozwijające się żylaki.

Podsumowanie

Żylaki przełyku to poważne schorzenie, które może prowadzić do groźnych dla życia krwawień. Kluczowe jest wczesne rozpoznanie i leczenie, a także kontrola czynników ryzyka, takich jak choroby wątroby i nadciśnienie wrotne. Regularne badania oraz stosowanie się do zaleceń lekarza mogą znacząco zmniejszyć ryzyko powikłań związanych z żylakami przełyku.