Trzeci poniedziałek stycznia nazywany jest „najbardziej depresyjnym dniem w roku”. Blue Monday – bo pod taką nazwą jest znany – to w istocie chwyt marketingowy, nieznajdujący odzwierciedlenia w nauce mit. Jednak stworzona w 2004 roku przez Cliffa Arnalla teoria rozbudziła debatę dotyczącą dbania o zdrowie psychiczne. Jakie znaczenie dla naszej psychiki ma niebieski poniedziałek? Czy przygnębienie tego dnia to efekt placebo pseudoteorii? Jak dbać o zdrowie psychiczne?
Co to jest Blue Monday?
Blue Monday jako „najsmutniejszy dzień w roku” powstał w wyniku zlecenia reklamowego. Zadanie polegało na wypromowaniu linii lotniczej i pobudzeniu sprzedaży wycieczek. Arnall – brytyjski psycholog – stworzył teorię o najbardziej przygnębiającym dniu w roku, biorąc pod uwagę czynniki takie jak: pogodę (styczeń to miesiąc, gdzie dni są krótkie oraz brak słońca daje się we znaki), czynniki psychologiczne (postanowienia noworoczne nie są dotrzymywane, a porażka w wyniku braku konsekwencji i silnej woli pogarsza samopoczucie i obniża motywację), oraz czynniki ekonomiczne (w styczniu po świąteczno-noworocznym szale budżet staje się nadszarpnięty). I chociaż faktycznie powyższe czynniki wpływają na pogorszenie naszego samopoczucia lub poczucia naszej wartości, najbardziej depresyjny dzień w roku po prostu nie istnieje. Dlaczego? Ujęte w teorii czynniki są niepoliczalne, brakuje w niej metodologii, a arbitralne – według doktora neurologii Deana Burnetta – zmienne są niekompatybilne.
Blue Monday a zdrowie psychiczne
Według doktora Burnetta, teza dotycząca Blue Monday jest szkodliwa dla osób cierpiących na depresję. Teoria niebieskiego poniedziałku sugeruje krótkotrwałość problemu, gdzie czynniki zewnętrzne są determinujące chorobę. Blue Monday bagatelizując problem, umniejszył percepcję depresji w społeczeństwie. Jednak pseudoteoria o najbardziej depresyjnym dniu w roku rozpoczęła dyskusję na temat zdrowia psychicznego. Próbując obalić mit stworzony przez Arnalla, nie tylko podczas światowego dnia walki z depresją, ale i w niebieski poniedziałek zdrowie psychiczne wiedzie prym wśród debat społecznych – tym razem w oparciu o naukę.
Przygnębienie a depresja
Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) na depresję choruje 280 mln ludzi na całym świecie (stan na luty 2023 rok). Do objawów choroby depresyjnej zalicza się:
- obniżony nastrój (uczucie smutku, zobojętnienia, apatii, pustki),
- utratę zainteresowania,
- brak odczuwania radości lub przyjemności (anhedonia),
- spowolnienie ruchów,
- osłabienie,
- zaniżoną samoocenę,
- utratę apetytu,
- przewlekłe zmęczenie,
- zaburzenia snu lub ciągła senność,
- obniżenie libido,
- lęk, wewnętrzny niepokój,
- wahania nastroju.
Jeśli objawy pogorszenia samopoczucia utrzymują się codziennie przez minimum dwa tygodnie, wówczas należy udać się do specjalisty – psychologa lub lekarza psychiatry. Depresja to choroba nawracająca, podczas której chory zauważa dni poprawy, jak i zaostrzenia objawów.
Depresja może wystąpić w każdym wieku. Wymaga zindywidualizowanego podejścia do pacjenta oraz leczenia zarówno farmakologicznego, jak i psychoterapii. Leczenie trwa minimum pół roku po odpowiedzi na stosowane leczenie i poprawie stanu psychicznego. Co najważniejsze – w przeciwieństwie do jednodniowego przygnębienia nazywanego Blue Monday, depresja nie mija w ciągu jednego dnia. Epizod depresyjny może być leczony ambulatoryjne, w sytuacjach kiedy objawy depresji zagrażają życiu wymagana jest hospitalizacja w oddziale psychiatrycznym. Proces zdrowienia wymaga czasu, a przede wszystkim zrozumienia swoich potrzeb, respektowania indywidualnych granic i możliwości, co pozwala w znacznym stopniu zminimalizować negatywny wpływ stresu cywilizacyjnego i szkodliwych bodźców.
