Idiopatyczne porażenie nerwu twarzowego, znane również jako porażenie Bella, to nagłe, tymczasowe osłabienie lub paraliż mięśni jednej strony twarzy. Jest to najczęstsza przyczyna jednostronnego porażenia nerwu twarzowego i może dotyczyć osób w każdym wieku.
Za co odpowiada nerw twarzowy?
Główną funkcją nerwu twarzowego jest ruchowe unerwienie mięśni mimicznych, mięśni szyi oraz wewnętrznych mięśni ucha. Dodatkowo unerwia skórę małżowiny usznej oraz obszar za uszami. Nerw twarzowy odpowiada także za czuciowe unerwienie podniebienia miękkiego i twardego oraz przedniej części języka. Włókna przywspółczulne tego nerwu unerwiają śliniankę podjęzykową, podżuchwową, gruczoły dolnej części jamy ustnej oraz gruczoły łzowe.
Przyczyny porażenia nerwu twarzowego
Porażenie Bella jest określane jako idiopatyczne, co oznacza, że jego dokładna przyczyna nie jest znana. Jednakże uważa się, że w wielu przypadkach może być związane z wirusową infekcją, taką jak wirus opryszczki pospolitej (HSV-1), wirus Varicella-Zoster (VZV), wirus Epstein-Barr (EBV), wirus cytomegalii (CMV) lub wirus grypy.
Porażenie Bella następuje w wyniku zapalenia nerwu twarzowego (nerw VII), co prowadzi do jego obrzęku i ucisku w wąskim kanale kostnym, przez który przebiega. Obrzęk i ucisk powodują uszkodzenie nerwu, co prowadzi do osłabienia mięśni twarzy.
Objawy porażenia nerwu twarzowego
Główne objawy porażenia Bella obejmują:
- nagłe osłabienie lub paraliż mięśni twarzy po jednej stronie, które może prowadzić do opadania kącika ust i trudności w zamknięciu oka,
- objaw Bella, czyli objaw zachodzącego słońca – podczas próby zamknięcia oka, gałka oczna kieruje się ku górze i jest tylko częściowo przysłonięta przez niedomknięta powiekę,
- ból lub dyskomfort wokół szczęki lub za uchem na dotkniętej stronie,
- zwiększone łzawienie lub suchość oka,
- zwiększona wrażliwość na dźwięki po dotkniętej stronie,
- utrata smaku w przedniej części języka po dotkniętej stronie,
- trudności w jedzeniu i piciu.
Rozpoznanie
Diagnozę przynosi zazwyczaj wywiad medyczny i badanie fizykalne. Lekarz może zlecić dodatkowe badania, takie jak rezonans magnetyczny (MRI) lub tomografia komputerowa (CT), aby wykluczyć inne przyczyny osłabienia mięśni twarzy, takie jak udar mózgu, guzy lub infekcje.
Jak leczyć porażenie nerwu twarzowego?
Większość przypadków porażenia Bella ustępuje samoistnie w ciągu kilku tygodni do kilku miesięcy. Leczenie może obejmować:
- Kortykosteroidy, które pomagają zmniejszyć stan zapalny i obrzęk nerwu twarzowego.
- Leki przeciwwirusowe, jeśli podejrzewa się infekcję wirusową.
- Fizjoterapię, która może pomóc w odzyskaniu siły mięśni twarzy.
- Ochronę oka, jeśli pacjent ma trudności z zamknięciem powieki, aby zapobiec wysychaniu oka i uszkodzeniom rogówki.
W niektórych przypadkach może być konieczne chirurgiczne leczenie w celu zmniejszenia nacisku na nerw twarzowy, chociaż jest to rzadko stosowane.
Większość osób z porażeniem Bella całkowicie zdrowieje w ciągu trzech do sześciu miesięcy. Jednak u niektórych pacjentów może pozostać pewne osłabienie mięśni twarzy lub inne objawy.
Do jakiego lekarza należy się zgłosić w przypadku porażenia nerwu twarzowego?
W przypadku wystąpienia objawów porażenia nerwu twarzowego, należy skonsultować się z lekarzem pierwszego kontaktu, takim jak internista lub lekarz rodzinny. Lekarz na podstawie wywiadu oraz badania fizykalnego oceni, czy przyczyna porażenia jest obwodowa czy ośrodkowa. Jeśli konieczna będzie dalsza diagnostyka, pacjent może zostać skierowany do neurologa.
