Półpasiec to wtórne zakażenie wirusem VZV i dotyka głównie osoby dorosłe. Wirus ten przy pierwszym kontakcie z osobą nieuodpornioną wywołuje ospę. Jednak po przechorowaniu ospy wirus pozostaje w uśpieniu, czekając na znaczny spadek odporności, by móc reaktywować z innymi objawami. Jak dochodzi do rozwoju półpaśca oraz jakie objawy mu towarzyszą? Jakie ryzyko niesie półpasiec i jakie daje powikłania? Czy szczepienie ochroni przed zachorowaniem wywołanym wirusem półpaśca?
Czym jest półpasiec i jak dochodzi do jego rozwoju?
Półpasiec stanowi powtórne zakażenie wirusowe wywołane przez wirusa ospy wietrznej i półpaśca – VZV (ang. varicella zoster virus, obecnie określany również jako HHV-3, czyli Human Herpesvirus-3). Jest to ten sam wirus, który podczas pierwszego zakażenia wywołuje wyłącznie ospę wietrzną. Uśpiony wirus pozostaje w grzbietowych zwojach nerwowych w organizmie, a uaktywnia się, gdy dojdzie do spadku swoistej odporności typu komórkowego – wirus VZV wówczas namnaża się. W grupie ryzyka ponownego zakażenia są zatem osoby, które przebyły ospę wietrzną. Co ważne, półpasiec jest zaraźliwy – po kontakcie z osobą chorą można zachorować na ospę wietrzną.
Jakie objawy daje półpasiec?
Zakażenie półpaścem objawia się jednostronnym występowaniem bolesnych pęcherzyków. Zlokalizowane są na obszarze skóry unerwionej przez jeden korzeń rdzeniowy. Choroba zawdzięcza swoją nazwę pęcherzykom występującym po jednej stronie ciała i zazwyczaj nie przekraczających linii środkowej ciała. Dokładniej, zlokalizowanych przy nerwach międzyżebrowych w „połowie pasa”.
Zanim pęcherzyki pojawią się na skórze, mogą pojawić się tzw. objawy zwiastunowe. Jednym z nich jest ból w obrębie dermatomu (obszaru, na którym pojawi się zmiana skórna). Może on być ciągły lub przerywany, częsty lub sporadyczny, piekący, kłujący, pulsujący, czasem wyzwalany przez dotyk. Innym objawem może być świąd skóry lub uczucie mrowienia, pieczenia lub drętwienia. Ból lub nieprzyjemne wrażenia występują zarówno za dnia, jak i w nocy najczęściej 3 – 4 dni przed pojawieniem się wykwitów skórnych. Mogą się one również utrzymywać po ustąpieniu zmian dermatologicznych. Do objawów towarzyszących może należeć gorączka, stan podgorączkowy, złe samopoczucie czy ból głowy.
Charakterystyczne zmiany skórne początkowo przyjmują postać rumieniowo-plamistej wysypki, następnie pojawiają się skupiska grudek, które po 1 – 2 dniach zamieniają się w pęcherzyki wypełnione płynem surowiczym oraz krosty. W 4 – 5. dniu pęcherzyki pękają pozostawiając bolesne nadżerki i owrzodzenia pokrywające się strupami. Po 3 – 4 tygodni strupy odpadają, pozostawiając często blizny i przebarwienia skóry.
Ryzyko rozwoju półpaśca
Istotnym czynnikiem rozwoju półpaśca jest wiek. Ryzyko zachorowania gwałtownie wzrasta po 50. roku życia, z kolei po 85. roku życia ryzyko wynosi 50%. Statystycznie wszystkie osoby starsze są narażone na zachorowanie. Wraz z wiekiem wzrasta również ryzyko powikłań półpaśca – neuralgii popółpaścowej czy ciężkiego przebiegu klinicznego półpaśca, zajęcia nerwu wzrokowego lub nerwu słuchowego.
Jak leczyć półpaśca
Warunkiem skuteczności leczenia półpaśca jest jego wczesne wykrycie. W leczeniu stosowane są leki przeciwwirusowe zmniejszające nasilenie i czas trwania choroby. W przypadku dolegliwości bólowych stosuje się leczenie objawowe, podając leki przeciwbólowe.
Szczepienia na półpasiec
Aby zmniejszyć ryzyko wystąpienia półpaśca należy przyjąć szczepionkę ochronną. Za pomocą szczepień można zapobiec zachorowaniu na ospę wietrzną, a co za tym idzie, zachorowanie na półpasiec. Ponadto istnieje również szczepionka zapobiegająca bezpośrednio półpaścowi u osób, które przebyły ospę wietrzną. W Polsce jest ona dostępna od 2023 r. dla osób powyżej 50. roku życia. Jest to szczepionka inaktywowana (nie zawiera aktywnego wirusa VZV tylko jego inaktywowane białka) z adiuwantem (substancją wzmacniającą odpowiedź immunologiczną organizmu). Skuteczność szczepionki u osób powyżej 50. roku życia wynosi 90%.
Jeśli jesteś zainteresowany zaszczepieniem się przeciwko półpaścowi, punkt szczepień w Centrum Medycznym Globiana umożliwia tę formę profilaktyki. Zadzwoń i zapytaj o dostępność szczepionki na półpasiec. Pamiętaj, że w punktach szczepień istnieje możliwość zamówienia szczepionki i umówienia się na konkretny termin szczepienia.
